Σελίδες

Τοπικά νέα Πολ.Σύλλογος Οδοντωτός Αφιερώματα Εκδηλώσεις Κοινωνικά Απόψεις

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2015

13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 - «Επιχείρηση Καλάβρυτα»

 
                              Γράφει ο
                             Θεόδωρος Αντωνόπουλος
  Την 1η Δεκεμβρίου 1943, ο «πολεμικός διοικητής της Πελοποννήσου» στρατηγός Κάρλ φον Λε Σουΐρ αναθέτει στον Βέλφινγκερ τη γενική διοίκηση της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», και του δίνει εντολή να καταστρώσει σχέδια που να προβλέπουν:

1ον) Εξόντωση των συμμοριών στην επαρχία Καλαβρύτων.
2ον) Ερευνα των χωριών για την αναζήτηση ανταρτών και όπλων.
3ον) Αναζήτηση των μελών του 5ου λόχου (Σόμπερ), που είχαν αιχμαλωτιστεί στη μάχη της Κερπινής της 17-10-1943.
4ον ) Εφαρμογή αντίστοιχων αντιποίνων. 

   Ο Βέλφινγκερ σχεδίασε ώστε στήν «επιχείρηση» να έπαιρναν μέρος 3 μάχιμες ομάδες:

1η) «Ομάδα Βέλφινγκερ», που θα ξεκινούσε απο την Πάτρα και θα έφθανε στα Καλάβρυτα ακολουθώντας την αμαξιτή οδό.
2η) «Ομάδα Εμπερσμπέργκερ» που θα ξεκινούσε απο το Αίγιο και θα έφθανε στα Καλάβρυτα, ακολουθώντας την πορεία που είχε πάρει ο Σόμπερ στις 16-10-1943. Στην ομάδα αυτή είχε προστεθεί και η «σωφρονιστική» διμοιρία του Ακαμπχούμπερ. Αυτός ήταν ο επί κεφαλής των «εκτελεστικών αποσπασμάτων».
3η) «Ομάδα Γκνάς» που θα ξεκινούσε από την Τρίπολη, και θα διεξήγε μια παραπλανητική επιχείρηση στην περιοχή Βυτίνας, ώστε να εμποδίσει τους αντάρτες να διαφύγουν και να τους εγκλωβίσει. Κατόπιν θα ενωνώταν με τις άλλες δύο στα Καλάβρυτα.

   Κάθε ομάδα θα διέθετε δύναμη 1000 ανδρών. Τρόφιμα θα έπαιρναν μαζί τους για 1 εβδομάδα. Μετά θα έπρεπε να τα προμηθευτούν «εκμεταλλευόμενοι τη χώρα», δηλαδή με κατασχέσεις τροφίμων από τα χωριά.


   Τα «σχέδια μάχης» του Βέλφινγκερ προέβλεπαν, εκτός των άλλων και:
1ον) Να αναγκαστούν οι αντάρτες να βγούνε απο τα κρυσφύγετά τους, και να δώσουν μάχη κατά παράταξη.
2ον) Τα χωριά από τα οποία θα πέσουν πυροβολισμοί να πυρπολούνται και οι άνδρες να εκτελούνται.
3ον) Να διακοπεί κάθε επικοινωνία μεταξύ των χωριών.
4ον) Να ερευνηθούν τα μοναστήρια, τα εξωκλήσια και τα μοναχικά σπίτια.
5ον) Να απαγορευθούν οι κωδωνοκρουσίες.
6ον) Κάθε ύποπτος για συνεργασία με τους αντάρτες, να συλλαμβάνεται όμηρος.

   Το πρωΐ της 8ης Δεκεμβρίου 1943, ο Γκνάς ανακάλυψε τα πτώματα των Γερμανών που εκτελέστηκαν στο Μάζι από τους αντάρτες, και ειδοποίησε τον Λε Σουϊρ. Αυτός έδωσε τη διαταγή στον Βέλφινγκερ «σε αντίποινα για τη θανάτωση των 75 αιχμαλώτων του λόχου Σόμπερ, διατάσσεται η εκτέλεση όλων των ανδρών και η πυρπόληση όλων των χωριών».

   Ο Βέλφινγκερ αντιμετώπισε «συνειδησιακό» πρόβλημα και, όπως ισχυρίστηκε μετά τον πόλεμο, δεν σκόπευε να εκτελέσει την διαταγή του Λε Σουΐρ, τουλάχιστον σε τόσο μεγάλη έκταση. Πάντως από το δίλλημα τον έβγαλε ένα τροχαίο ατύχημα. Τραυματίστηκε σοβαρά και βγήκε ελεύθερος υπηρεσίας. Αν το ατύχημα ήταν τυχερό για τον Βέλφινγκερ και ατυχία για τα Καλάβρυτα ... Κύριος είδεν.

   Ο Λε Σουΐρ ανέθεσε, κατ’ αρχήν, τη γενική διοίκηση της «Επιχείρησης Καλάβρυτα» στον ταγματάρχη Χέμπερ.

  Ο Εμπερσμπέργκερ είχε μετατεθεί στην Ελλάδα πρίν από 6 μήνες, Ιούνιο 1943. Πρίν ανήκε στην Furer-Reserve (εφεδρεία του Χίτλερ). Είχε χαρακτηριστεί «δύστροπος και σκληρός αξιωματικός που εκτελεί κάθε διαταγή πιστά». 

   Ο Εμπερσπέργκερ σε εφαρμογή του σχεδίου «Βέλφινγκερ», έδωσε διαταγή στην ομάδα του: «ως άμεσο αντίποινο την εκτέλεση του ανδρικού πληθυσμού και την πυρπόληση των χωριών». Η διαταγή δόθηκε το απόγευμα της 8ης Δεκεμβρίου 1943 μέσω ασυρμάτου, στους διοικητές των μονάδων Κερπινής, Ρωγών, Ζαχλωρούς, και Μ. Σπηλαίου. Στην Κερπινή οι Γερμανοί είχαν ήδη αποχωρήσει από το χωριό, και πήραν το σήμα όταν έφθασαν στην Αγία Παρασκευή. Τότε επέστρεψαν εξαγριωμένοι. Κερπινή, Ρωγοί, Ζαχλωρού, Μ.Σπήλαιον, καταστράφηκαν αμέσως το απόγευμα της ίδιας ημέρας. Η «Ομάδα Εμπερσπέργκερ» πραγματοποίησε τη διαταγή «αδιαμαρτύρητα, αδυσώπητα και βιαιότατα» όπως ακριβώς είχε διατάξει ο Εμπερσπέργκερ, που την ημέρα εκείνη βρισκόταν στην Πάτρα. Αυτό άρεσε στον Λε Σουΐρ, αφαίρεσε τη διοίκηση από τον Χέμπερ, και την έδωσε στον Εμπερσμπέργκερ.

   Την άλλη μέρα, Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου 1943, η ομάδα του Εμπερσμπέργκερ κατέστρεψε τις Αυλές (κάτοικοι Κερπινιώτες) και το σιδηροδρομικό σταθμό Κερπινής. Και τα χωριά Σούβαρδο και Βραχνί, τα οποία όμως ήταν ακατοίκητα αυτήν την εποχή.

   Εν συνεχεία άρχισαν να καταφθάνουν στα Καλάβρυτα και οι άλλες Γερμανικές ομάδες από Πάτρα και Τρίπολη και απέκλεισαν την πόλη. Οι αντάρτες πρόλαβαν και έφυγαν. Μερικοί κάτοικοι, προβλέποντες τα χειρότερα, θέλησαν να τους ακολουθήσουν. Οι αντάρτες, τους το απαγόρευσαν και τους διέταξαν να παραμείνουν στα σπίτια τους.

   Οι Γερμανοί δεν βρήκαν τους 22 αντάρτες που την κοπάνησαν. Βρήκαν μερικούς κομμουνίζοντες (λιγότερους από 10), καί πολλούς αμάχους οι οποίοι πίστευαν οτι οι Γερμανοί δεν είναι τόσο σκληροί και άδικοι ώστε να ζητήσουν ευθύνες από ανεύθυνους και φιλήσυχους κατοίκους.

   Ετσι όλοι σχεδόν οι κάτοικοι έμειναν στην πόλη τους. Συγκρότησαν μάλιστα μιά «επιτροπή υποδοχής» η οποία θα προϋπαντούσε τους Γερμανούς, και θα εκφωνούσε λόγο που μεταξύ των άλλων θα έλεγε: «Αξιότιμε κύριε Διοικητά, οι κάτοικοι της πόλεώς μας υποδέχονται Υμάς μετά χαράς ευχόμενοι το καλώς ήλθατε.»  Ο  Εμπερσμπέργκερ γελούσε κάτω απο τα μουστάκια του.

  
Τα γεγονότα της 13ης Δεκεμβρίου 1943 είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα. Οι Γερμανοί οδήγησαν τους άντρες στο λόφο του Καπή, όπου είχε στημένα τα πολυβόλα του και τους περίμενε ο  Ακαμπχούμπερ διοικητής της «σωφρονιστικής» ομάδος.

   Τα γυναικόπαιδα  τα έκλεισαν στο Δημοτικό Σχολείο και έβαλαν φωτιά. Τα Καλάβρυτα θα εξαφανίζονταν από τον χάρτη, όπως συνέβη με άλλα χωριά επί Τουρκοκρατίας. Στην πίσω μικρή πόρτα του σχολείου φύλαγε σκοπός ένα Γερμανός στρατιώτης. Η καθηγήτρια Γυμνασίου των Γαλλικών πρόβαλε στο παράθυρο και του μίλησε στα Γαλλικά. Ο στρατιώτης έσπασε την πόρτα με τον υποκόπανο του όπλου του και τα γυναικόπαιδα βγήκαν και σώθηκαν. Ο στρατιώτης αυτός, λένε οτι εκτελέστηκε. Εκτός από αυτόν υπήρξαν και άλλοι 3 καλοί Γερμανοί αξιωματικοί οι οποίοι την προηγουμένη της καταστροφής ειδοποίησαν του ιδιοκτήτες των σπιτιών που είχαν επιτάξει και έμεναν.

  Εν συνεχεία πυρπόλησαν την πόλη, αφού πρώτα τη λεηλάτησαν. Κάηκαν και το Γυμνάσιο και η Εκκλησία. Το ρολόϊ της εκκλησίας σταμάτησε ώρα 2:33. Το ξενοδοχείο «ΧΕΛΜΟΣ», 4 αστέρων, πυρπολήθηκε  αφού πρώτα οι Γερμανοί αφαίρεσαν την πολυτελή επίπλωση και την έστειλαν στο Αίγιο.

Η επόμενη μέρα 14 Δεκεμβρίου 1943

   Επίθεση στην Αγία Λαύρα. Η Γερμανική αντικατασκοπία είχε χαρακτηρίσει το μοναστήρι ως «τόπο παραμονής και καταφύγιο των ανταρτών». Εκτελεστής και εδώ ήταν ο Τένερ. Οι μοναχοί, που την προηγουμένη είχαν δεί την καταστροφή των Καλαβρύτων, κατέφυγαν στο δάσος. Ενας μοναχός την τελευταία στιγμή ανέβηκε σε ένα κυπαρίσσι και έμεινε εκεί χωρίς να γίνει αντιληπτός. Κάτω από τον ιστορικό πλάτανο εκτελέστηκαν 4 μοναχοί και 1 υπηρέτης. Πυρπολήθηκαν τα κελιά, οι ξενώνες, διαμερίσματα, και μικρά κτίσματα. Η ιστορική εκκλησία του 1821 ευτυχώς δεν έπαθε ζημιές. Καταστράφηκε η βιβλιοθήκη με 400 βιβλία και 100 τόμους με χειρόγραφα του 16ου αιώνα. Οι Γερμανοί προσπάθησαν να σπάσουν τη σιδερένια πόρτα του Μουσείου αλλά δεν τα κατάφεραν.

   Επίθεση στο Μέγα Σπήλαιο για δεύτερη φορά. Αυτή τη φορά το λεηλάτησαν συστηματικά. Πήραν οικιακά σκεύη, ρουχισμό, τρόφιμα, και τα χρήματα από το Ταμείο. Γιά τη μεταφορά όλων αυτών χρειάστηκε να φορτώσουν 80 άλογα. Πυρπόλησαν περί τα 30 κτίσματα και το ξενοδοχείο της Μονής.

   Έκαναν καταστροφές και σε άλλα χωριά της επαρχίας Μαζέϊκα, Σκεπαστό, κ.λ.π.

Επιστροφή των ανταρτών

   Αφού έφυγαν οι Γερμανοί, τότε επέστρεψαν οι αντάρτες. Οι χαροκαμένες γυναίκες τους επετέθηκαν να τους σκοτώσουν. Ενας τσαγκάρης αντάρτης τους είπε: «Τι να σας κάνουμε, προλάβανε οι Γερμανοί, αλλιώς θα το είχαμε κάνει εμείς». Η μάνα ενός άλλου αντάρτη, της οποίας ο σύζυγος και ο άλλος της γυιός (δηλαδή ο πατέρας και ο αδερφός του αντάρτη) εκτελέστηκαν, τον καταράστηκε τον είπε φονιά και να μή τον ξαναδεί. Αλλες γυναίκες έλεγαν στους αντάρτες «Γιατί μας αφήσατε μόνους; Γιατί κρυφθήκατε στα βουνά; Γιατί δεν μείνατε εδώ να πολεμήσετε;» Δύο γυναίκες που διαμαρτυρήθηκαν πολύ έντονα, προκάλεσαν την ... αγανάκτηση των ανταρτών, οι οποίοι τις έκλεισαν σε κάποιο στρατόπεδο.

Η τύχη των εγκληματιών

   Ο Κάρλ φον Λε Σουΐρ μετατέθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο και κατά την υποχώρηση, προσπαθώντας να διαφύγει στη Δύση, συνελήφθη από τους Ρώσους την τελευταία ημέρα του πολέμου, 8 Μαΐου 1945. Δειλός όπως φαίνεται, δεν ακολούθησε το παράδειγμα του Furer του να αυτοκτονήσει. Πέθανε στη Σιβηρία το 1954, αιχμάλωτος εκείνων που πρίν από 10 χρόνια αποκαλούσε «υπανθρώπους». Ενα χρόνο μετά το θάνατό του, σε ένα νεκροταφείο κοντά στα σύνορα με την Αυστρία, και στον οικογενειακό τάφο των Λε Σουΐρ, έγινε τελετή και αποδόθηκε ο «ύστατος φόρος τιμής» σε αυτόν τον «περίφημο άνδρα».  Παρόντες  πολλοί πρώην αξιωματικοί της Βέρμαχτ. Τραγουδήθηκε το «τραγούδι του καλού συντρόφου», ακούστηκε η τιμητική ομοβροντία, κατατέθηκαν στεφάνια, και εκφωνήθηκαν επικήδειοι. Ο «κύριος στρατιωτικός επίσκοπος» Ντ. Νόρμαν εκφώνησε έναν λόγο γεμάτο πάθος. Ο «κύριος επίσκοπος» δεν γνώριζε (;) οτι ο ναζιστής Καρλ φον Λε Σουΐρ, είχε αποχωρήσει απο την ευαγγελική εκκλησία, στην οποία είχε βαπτιστεί, και όταν ανέλαβε διοικητής της 117 Μεραρχίας (εκτελεστών), κατήργησε τις θέσεις για ιερείς στη Μεραρχία του, με το αιτιολογικό ότι «η εκκλησιαστική μέριμνα δεν είναι απαραίτητη στο Γ΄ Ράΐχ».

   Ο Χανς Εμπερσμπέργκερ μετατέθηκε και αυτός ένα μήνα μετά την καταστροφή στο ανατολικό μέτωπο. Μετά την κατάρρευση του μετώπου αγνοείται η τύχη του. Η γυναίκα του τον δήλωσε αγνοούμενο και πήρε σύνταξη 420 μάρκα.

   Ο Κόναρντ Ντένερτ (Τένερ), ο εκτελεστής των Ρωγών, έφυγε από την Ελλάδα με την αποχώρηση των Γερμανών, τραυματίστηκε σε κάποια μάχη  και αιχμαλωτίστηκε από τους Αμερικανούς. Μετά την ανάρωσή του αφέθηκε ελεύθερος και εγκαταστάθηκε στην Αυστρία, όπου και παντρεύτηκε. Δεν λογοδότησε σε κανέναν ανακριτή, δεν πέρασε ποτέ από δίκη και δεν καταδικάστηκε ως εγκληματίας πολέμου. Πέθανε το 1979 δε ηλικία 64 ετών.

   Ο Βίλλιμπαλντ Ακαμπχούμπερ, ο εκτελεστής με τα πολυβόλα, είχε γράψει πίσω από μιά φωτογραφία του «Ο ηρωϊσμός του πεζικού είναι η εκπλήρωση του καθήκοντος». (Μεγάλος ηρωϊσμός να στήνεις τα πολυβόλα, και να σκοτώνεις αμάχους, εις εκπλήρωσιν του «καθήκοντος»). Και αυτός δεν κλήθηκε ποτέ από τη δικαιοσύνη να απολογηθεί για τις πράξεις του στην Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία. Πέθανε από καρκίνο το 1972.

   Ο μόνος που καταδικάστηκε στη δίκη της Νυρεμβέργης ήταν ο Χέλμουτ Φέλμυ σε φυλάκιση 15 ετών. Του αναγνωρίστηκαν ως ελαφρυντικά το ότι πληροφορήθηκε για τα αντίποινα μετά τη διάπραξή των και ότι τηρούσε μια πιό ήπια στάση έναντι του αμάχου πληθυσμού, εν συγκρίσει με τον Λε Σουΐρ. Οι Αμερικανοί δικαστές του επέβαλαν αυτή την μικρή ποινή διότι θεώρησαν ότι «τα αντίποινα ξεπέρασαν τον βαθμό βαρύτητας των πράξεων που είχαν προηγηθεί»! Δηλαδή οι Γερμανοί εκτέλεσαν περισσότερους και με πολιτισμένο τρόπο, από όσους είχαν εκτελέσει οι αντάρτες και με βάρβαρο τρόπο. Οι Αμερικανοί δηλαδή έκαναν «συμψηφισμό» των δύο εκτελέσεων. Το ότι οι μέν, ήταν ξένοι στρατιώτες κατοχής, οι δε, ντόπιοι αθώοι και φιλήσυχοι πολίτες, δεν είχε σημασία.

   Η εισαγγελία του μονάχου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τα αντίποινα ήταν απαραίτητα για να αναγκαστούν οι αντάρτες να τηρήσουν το διεθνές δίκαιο». Οι ανακρίσεις για τη μεγαλύτερη σφαγή που διέπραξε η Βέρμαχτ στην Ελλάδα και μία από τις μεγαλύτερες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου διακόπηκαν και η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: